فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضائی (دیدگاه‌های حقوقی سابق)

برابر قاعده ابتکار عمل خصوصی، اصحاب دعوا در پایان دادن به دادرسی صاحب اختیارند و حقوق دادرسی، آزادی اراده ایشان را پاس می‌دارد؛ هرچند بر حسب شرایط، قیدهایی بر این آزادی وارد می‌کند. در عین حال در فرض تعدد خواهان یا خوانده، استرداد دادخواست و دعوا مسائل پیچیده‌ای را پیش می‌کشد که راه‌حل آن در قانون نیامده و باید بر اساس تحلیل حقوقی و لحاظ داده‌های مختلف از قبیل وجود یا عدم رابطه‌‌ی تضامن میان خواهان‌ها، تجزیه‌پذیر بودن یا نبودن دعوا و نیز مسؤولیت تضامنی خواندگان، قابلیت یا عدم قابلیت تجزیه‌ی دعوا، احکام مناسب را در چارچوب اصول دادرسی استنباط نمود. در فرض فقدان رابطه تضامن میان خواهان‌ها و تجزیه‌ناپذیری دعوا، نمی‌توان به یکی از ایشان اجازه استرداد دادخواست یا دعوا را داد؛ زیرا این اقدام ادامه دادرسی را نسبت به دیگر خواهان‌ها با چالش روبرو می‌سازد. در صورت مسوولیت تضامنی خواندگان، استرداد دعوا علیه یکی از آنان، از مسؤولیت دیگر خواندگان نمی‌کاهد و آنان در برابر خواهان همچنان مسؤولیت تضامنی دارند، لذا ادامه رسیدگی با اصول دادرسی مطابق است. پس از پایان مذاکرات طرفین نیز، اگر برخی از خواندگان با پس گرفتن دعوا از سوی خواهان مخالف باشند، دادرسی با حضور آنان تداوم می‌یابد.